فرزانه کابلی یکی از شناخته‌شده‌ترین رقصندگان معاصر ایران است که نام او با هنر، نظم و زیبایی حرکت گره خورده است. بیش از پنج دهه از عمر هنری او می‌گذرد و هنوز هم از چهره‌های تأثیرگذار در رقص و اجرای ایرانی به شمار می‌رود.
کابلی از معدود هنرمندانی است که توانست مرز میان رقص، نمایش و احساس را از بین ببرد و فرم‌های حرکتی بومی ایران را با نگاه مدرن تلفیق کند. در این مقاله با زندگی، آثار، فعالیت‌ها و همسر این هنرمند برجسته بیشتر آشنا می‌شویم.
تولد و سال‌های نخستین زندگی
فرزانه کابلی در سال ۱۳۲۸ در تهران متولد شد. از دوران کودکی علاقه خاصی به موسیقی و حرکات موزون داشت. خانواده‌اش به هنر اهمیت می‌دادند و همین فضا او را از همان سال‌های ابتدایی به سمت تمرین و آموزش رقص سوق داد.
در نوجوانی به‌طور رسمی آموزش‌های هنری خود را در مؤسسات آموزش رقص آغاز کرد و با استعداد چشمگیرش به‌سرعت در میان هنرجویان درخشید. او بعدها برای ادامه آموزش به کارگاه‌های رقص و حرکات نمایشی در خارج از کشور نیز سفر کرد و دانش خود را توسعه داد.
کابلی پس از بازگشت به ایران، تلاش کرد تا رقص را از یک سرگرمی صرف، به یک زبان هنری اصیل و قابل احترام تبدیل کند. نگاه حرفه‌ای و دیدگاه فرهنگی او سبب شد تا نسل جدیدی از هنرجویان رقص از او الگو بگیرند.
فعالیت‌ها و مسیر هنری فرزانه کابلی
فعالیت حرفه‌ای فرزانه کابلی از دهه ۱۳۵۰ آغاز شد. او در آغاز به عنوان رقصنده و طراح حرکات نمایشی در گروه‌های هنری مختلف فعالیت کرد. یکی از ویژگی‌های بارز کار او، تلفیق سنت و مدرنیته در حرکت‌های بدن بود.
فرزانه کابلی در کنار اجراهای صحنه‌ای، به تدریس نیز پرداخت. طی دهه‌های گذشته، صدها هنرجو زیر نظر او آموزش دیده‌اند و بسیاری از آنان امروز در داخل و خارج از کشور به عنوان رقصنده و مربی فعالیت دارند.
پس از انقلاب، هرچند اجرای عمومی رقص در ایران با محدودیت‌هایی مواجه شد، کابلی از مسیر آموزش و طراحی حرکت برای نمایش‌ها و فیلم‌ها به کار خود ادامه داد. در برخی آثار نمایشی بزرگ نقش مشاور حرکات نمایشی و تنظیم‌کننده صحنه‌های حرکت را برعهده داشت.
او همچنین مؤسس یکی از نخستین آتلیه‌های خصوصی آموزش رقص و بیان بدن در ایران بود و تلاش کرد تا رقص به عنوان بخشی از فرهنگ، نه صرفاً سرگرمی، معرفی شود. سبک او ترکیبی از رقص‌های محلی ایران با عناصر دراماتیک است که همین موضوع باعث شهرت جهانی‌اش شد.
فرزانه کابلی علاوه بر اجراهای داخلی، در فستیوال‌های بین‌المللی هنری نیز شرکت کرد و توانست نگاه جهانیان را به فرهنگ غنی ایرانی جلب کند.
همسر و زندگی شخصی فرزانه کابلی
فرزانه کابلی سال‌ها پیش با مرتضی ممیز (طراح گرافیک و از چهره‌های ماندگار هنر ایران) ازدواج کرد.
مرتضی ممیز، بنیان‌گذار انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران بود و از او به‌عنوان «پدر گرافیک نوین ایران» یاد می‌شود. او متولد سال ۱۳۱۵ در تهران بود و آثارش در طراحی پوستر، جلد کتاب و لوگو، چهره‌ای ماندگار از خلاقیت ایرانی به جهان معرفی کرد.
زندگی مشترک فرزانه کابلی و مرتضی ممیز تلفیقی از هنرهای بصری و حرکتی بود. هر دو از هنرمندان پیشرو و خلاق زمان خود محسوب می‌شدند. حاصل این ازدواج یک فرزند پسر به نام پولاد ممیز است که او نیز در زمینه‌های هنری فعالیت‌هایی دارد.
مرتضی ممیز در آذرماه سال ۱۳۸۴ درگذشت و در آرامگاه ابن بابویه به خاک سپرده شد. بعد از درگذشت همسرش، فرزانه کابلی همچنان مسیر هنری خود را با قدرت ادامه داد. او تا امروز یاد و آثار مرتضی ممیز را بخش مهمی از زندگی و الهام هنری خود می‌داند.
جمع‌بندی و سخن پایانی
فرزانه کابلی نه‌تنها یکی از تأثیرگذارترین زنان در عرصه رقص و طراحی حرکت در ایران است، بلکه الگویی از پشتکار، عشق و وفاداری به هنر محسوب می‌شود. او در طول سال‌ها، مرزهای محدودکننده را با خلاقیت و احترام به فرهنگ ایرانی کنار زد و تعریفی تازه از رقص و بیان بدن ارائه داد.
زندگی شخصی او نیز گواهی بر تعهد و درک عمیق نسبت به هنر است؛ ازدواجش با مرتضی ممیز پیوندی میان دو دنیای متفاوت اما هم‌هدف، یعنی تصویر و حرکت بود.
فرزانه کابلی هنوز هم در کارگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی برای انتقال تجربه‌های خود به نسل جوان تلاش می‌کند. نام او اکنون نه فقط به عنوان یک رقصنده، بلکه به عنوان زنی که مفهوم هنر را با فرهنگ و انسانیت پیوند داده، در تاریخ هنر ایران باقی مانده است.
برای مطالعه بیشتر:
بیوگرافی کامل بهاره رهنما؛ از تولد تا ازدواج و فعالیت‌های هنری
