مرضیه وفامهر یکی از چهره‌های شاخص سینما و تئاتر ایران است که علاوه بر فعالیت هنری، به عنوان یکی از فعالان اجتماعی حوزه حقوق زنان نیز شناخته می‌شود. او از معدود زنانی است که مرزهای سنتی سینمای ایران را جابه‌جا کرده و با جسارت و صداقت در آثار خود، واقعیت‌های اجتماعی را به تصویر کشیده است.
بازی در فیلم «تهران من، حراج» و ساخت فیلم‌هایی با محوریت کودکان و زنان، او را به یکی از چهره‌های تاثیرگذار سینمای مستقل ایران تبدیل کرد. در این مقاله با زندگی، فعالیت‌ها و ازدواج او با ناصر تقوایی آشنا می‌شویم.
تولد
مرضیه وفامهر در دهه ۱۳۴۰ در تهران متولد شد. او از همان دوران نوجوانی به هنرهای نمایشی علاقه‌مند بود و با پشتکار وارد دنیای تئاتر شد.
تحصیلات خود را در رشته **تئاتر** در **دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران** به پایان رساند و از همان دوران دانشجویی در نمایش‌های متعددی ایفای نقش کرد. حضور فعال در تئاتر باعث شد مهارت‌های اجرایی، کارگردانی و نگارش فیلمنامه در او تقویت شود.
وفامهر از دهه هفتاد، علاوه بر فعالیت‌های هنری، وارد حوزه **فعالیت‌های مدنی** نیز شد و به عضویت **کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان** درآمد.
فعالیت‌ها
مرضیه وفامهر کار خود را در دهه ۱۳۷۰ با بازیگری و کارگردانی در تئاتر آغاز کرد و به‌سرعت در جشنواره‌های دانشجویی خوش درخشید. او دو بار عنوان **برترین بازیگر زن جشنواره تئاتر دانشجویان کشور** را برای نمایش‌های «گلادیاتورها» (۱۳۷۲، به کارگردانی سیروس کهوری‌نژاد) و «بازیخانه» (۱۳۷۶، به کارگردانی حسین کیانی) کسب کرد.
در ادامه، وارد عرصه سینما شد و در فیلم‌هایی با موضوعات اجتماعی و زن‌محور به ایفای نقش پرداخت.
فیلم کوتاه **«باد، ده‌ساله»** که به کارگردانی خودش ساخته شد، اولین فیلم ایرانی بود که در میان **ده فیلم برتر جشنواره ساندنس** قرار گرفت؛ موفقیتی که نام او را در سینمای مستقل جهانی مطرح کرد.
اما شهرت اصلی او با بازی در فیلم **«تهران من، حراج»** در سال ۱۳۸۷ رقم خورد. این فیلم به کارگردانی **گراناز موسوی** و با همکاری یک کمپانی استرالیایی ساخته شد. در این فیلم، وفامهر بدون حجاب ظاهر شد؛ اقدامی که برای نخستین‌بار پس از انقلاب اسلامی در سینمای ایران اتفاق افتاد.
این فیلم باعث شد او با واکنش‌های مختلفی روبه‌رو شود و در نهایت در **تیرماه ۱۳۹۰** دستگیر و به **زندان قرچک ورامین** منتقل شود. در دادگاه بدوی به یک سال حبس و ۹۰ ضربه شلاق محکوم شد، اما حکم در مرحله تجدید نظر کاهش یافت و پس از **چهار ماه بازداشت موقت**، آزاد شد.
پس از آزادی، با حکم **ممنوع‌الخروجی و ممنوع‌الکاری** روبه‌رو شد، اما همچنان در خارج از ایران به فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی ادامه می‌دهد.
همسر و ازدواج
مرضیه وفامهر همسر **ناصر تقوایی**، کارگردان برجسته سینما و خالق آثاری چون «ناخدا خورشید» و «دایی جان ناپلئون» بود. این ازدواج از سال ۱۳۷۴ آغاز شد و تا پیش از درگذشت ناصر تقوایی ادامه داشت.
ناصر تقوایی از کارگردانان صاحب‌سبک و اندیشمند سینمای ایران بود که در شکل‌گیری نگاه هنری وفامهر تأثیر بسیاری گذاشت. خود مرضیه در مصاحبه‌ای گفته است:
«زندگی کنار ناصر، برایم کلاس درس مداوم بود. او یادم داد چگونه در سینما صداقت داشته باشم.»
این دو زوج هنرمند سال‌ها در کنار هم زندگی آرام و هنری داشتند تا اینکه در دهه نود با بیماری تقوایی، بخشی از زندگی وفامهر تحت تأثیر مراقبت از او قرار گرفت. پس از مرگ ناصر تقوایی، مرضیه وفامهر همچنان یاد و راه او را در آثار خود زنده نگه داشته است.
جمع‌بندی
مرضیه وفامهر از چهره‌های پیشرو و جسور سینمای ایران است؛ هنرمندی که هم در عرصه هنر و هم در فعالیت‌های اجتماعی اثرگذار بوده است.
از دریافت جوایز بازیگری تا کارگردانی فیلم‌های موفق و فعالیت در حوزه زنان، مسیر حرفه‌ای او نشانگر جسارت، آگاهی و تعهد به آزادی‌های فردی و اجتماعی است.
ازدواج او با ناصر تقوایی نیز یکی از پیوندهای ماندگار در تاریخ هنر ایران به شمار می‌رود.
با وجود محدودیت‌ها و ممنوع‌الکاری، وفامهر همچنان نمادی از مقاومت و پایداری هنرمند ایرانی در برابر فشارها و محدودیت‌هاست؛ زنی که هنر را نه فقط برای دیده‌شدن، بلکه برای بیان حقیقت برگزید.
برای مطالعه بیشتر:
یوگرافی رویا افشار | تولد، فعالیت‌ها، ازدواج و زندگی شخصی بازیگر محبوب ایرانی
