اسکندر مقدونی، مشهور به اسکندر بزرگ (۳۵۶–۳۲۳ پیش از میلاد)، یکی از بزرگ ترین فرماندهان نظامی تاریخ است که در مدت زمانی کوتاه، امپراتوری وسیعی را از یونان تا هند گسترش داد. او که فرزند فیلیپ دوم، پادشاه مقدونیه بود، تحت تعلیم ارسطو، فیلسوف نامی یونان، پرورش یافت و دانش عمیقی از فرهنگ، فلسفه و هنر یونانی (هلنی) کسب کرد.
اسکندر مقدونی؛ فاتح بزرگ و گسترش دهنده فرهنگ هلنی
پس از ترور پدرش در ۳۳۶ پیش از میلاد، اسکندر به سرعت قدرت را تثبیت کرده و پیمان یونان را احیا نمود. هدف اصلی او، انتقام‌گیری از امپراتوری پارس (ایران) به دلیل حملات گذشته به یونان بود. او در نبردهای تعیین کننده‌ای مانند ایسوس (۳۳۳ پ.م.) و گوگمل (۳۳۱ پ.م.)، داریوش سوم، آخرین شاه هخامنشی را شکست داد و کنترل امپراتوری عظیم پارس را به دست گرفت.
فتوحات اسکندر به گسترش بی سابقه فرهنگ یونانی یا هلنیسم در سراسر خاور نزدیک و آسیای میانه منجر شد. او شهرهای متعددی را تأسیس کرد که مهم‌ترین آن‌ها اسکندریه در مصر بود. این شهرها به مراکز بزرگ علمی، تجاری و فرهنگی تبدیل شدند و پلی میان فرهنگ شرق و غرب ایجاد کردند.
با این حال، شور و شوق فتوحات او پایدار نبود. اسکندر در سفرهایش به هند به دلیل خستگی سربازانش مجبور به بازگشت شد. او در اوج قدرت، در سن ۳۲ سالگی در بابل درگذشت، در حالی که طرح‌های بزرگی برای مدیریت امپراتوری‌اش در سر داشت. مرگ ناگهانی او منجر به تجزیه امپراتوری‌اش میان فرماندهانش (معروف به دیادوخویان) شد، اما میراث هلنی او برای قرن‌ها در منطقه باقی ماند.
