جنگ ایران و عراق (که در ایران به عنوان دفاع مقدس شناخته میشود) یک دوره بسیار مهم و پیچیده در تاریخ معاصر ایران است و فرماندهان نقش محوری در هدایت عملیاتهای نظامی داشتند.
به دلیل ماهیت این موضوع و نیاز به دقت تاریخی، در اینجا به معرفی فرماندهان برجسته از هر دو طرف درگیر در این جنگ میپردازم:
فرماندهان کلیدی جمهوری اسلامی ایران (سپاه پاسداران و ارتش)
در طول هشت سال جنگ ایران و عراق، فرماندهی عملیاتها بر عهده ساختارهای نظامی ایران، یعنی ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود که به تدریج ساختار مشترک تری پیدا کردند.
۱. سردار شهید حسن طهرانی مقدم: او به عنوان پدر موشکی ایران شناخته میشود و نقش کلیدی در توسعه و بهکارگیری توان موشکی ایران در مقابله با حملات عراق داشت که توازن قوا را تغییر داد.
۲. سردار محسن رضایی: فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در بخش قابل توجهی از جنگ بود و در طراحی و اجرای عملیاتهای بزرگ (مانند بیتالمقدس و کربلای ۵) نقش محوری داشت.
۳. سردار علی صیاد شیرازی: فرمانده نیروی زمینی ارتش در مقاطعی کلیدی بود و تأثیر بسزایی در سازماندهی مجدد ارتش پس از انقلاب و دوران ابتدایی جنگ داشت.
۴. سردار یحیی رحیم صفوی: از فرماندهان ارشد سپاه بود که در سال های پایانی و عملیاتهای مهم نقش مدیریتی و فرماندهی را ایفا کرد.
فرماندهان ارشد جمهوری عراق
در سمت مقابل، فرماندهی عالی عراق عمدتاً تحت کنترل صدام حسین و حلقه نزدیکان نظامی او بود.
۱. صدام حسین: رئیسجمهور وقت عراق و فرمانده کل نیروهای مسلح بود. تصمیمات استراتژیک اصلی جنگ از سوی او اتخاذ میشد.
۲. علی حسن المجید (معروف به “علی شیمیایی”): یکی از فرماندهان بیرحم نظامی که به دلیل استفاده گسترده از سلاحهای شیمیایی، بهویژه علیه نیروهای ایرانی و مردم کرد عراق، بدنام است.
۳. سلطان هاشم احمد الطائی: وزیر دفاع عراق و از فرماندهان کلیدی ارتش عراق در طول جنگ بود که مسئولیت اجرای بسیاری از استراتژی های نظامی را بر عهده داشت.
سخن پایانی
به طور کلی این فرماندهان، چه در سمت هجوم و چه در سمت دفاع، با تصمیمات خود مسیر هشت ساله جنگ ایران و عراق را شکل دادند.
