دوره ساسانی یکی از درخشان ترین و پرنفوذ ترین ادوار تاریخ ایران است که از سال ۲۲۴ میلادی تا فتح ایران به دست مسلمانان در میانه قرن هفتم میلادی ادامه داشت. این سلسله پس از شکست اشکانیان توسط اردشیر بابکان، بنیانگذار آن، شکل گرفت و مرکز قدرت ایران را دوباره سامان داد. ساسانیان نظام حکومتی منسجم، ساختار اداری پیشرفته و فرهنگ غنی ایرانی را احیا کردند.
دوره ساسانی و پیشرفت چشمگیر
در دوره ساسانی، دین زرتشتی بهعنوان دین رسمی کشور تثبیت شد و موبدان در امور سیاسی و اجتماعی نقش مهمی یافتند. ساسانیان برای حفظ یکپارچگی و شکوه امپراتوری، نظام طبقاتی و اداری گستردهای ایجاد کردند که بر پایه عدالت و قوانین منظم استوار بود. پایتخت حکمرانی غالباً تیسفون بود که یکی از بزرگترین و زیباترین شهرهای جهان باستان محسوب میشد و کاخهای با شکوهی مانند ایوان کسری در آن ساخته شد.
در زمینه هنر و معماری، دوره ساسانی شکسته شدن قالبهای سنتی را به همراه داشت. طرحهای گچبری، نقوش سنگی و کاخهای سلطنتی با ظرافت خاصی طراحی میشدند و تأثیر زیادی بر هنر اسلامی پس از خود گذاشتند. همچنین در این زمان، نظام آموزشی و علمی ایران رشد یافت و آثار فلسفی و دینی مهمی به زبان پهلوی نوشته شد.
ساسانیان در عرصه نظامی قدرتی بزرگ بودند و در نبردهای طولانی با امپراتوری روم شرقی رقابت کردند. با وجود شکوه و قدرتشان، در پایان قرن هفتم، ضعفهای داخلی، فساد اداری و جنگهای فرسایشی سبب سقوط این امپراتوری شد و با ورود مسلمانان، فصل جدیدی در تاریخ ایران آغاز گردید.
دوره ساسانی نماد اوج عظمت فرهنگی و سیاسی ایران پیش از اسلام است، عصری که میراث آن تا قرنها الهامبخش تمدنهای بعدی جهان ماند.
