نقش رستم، در نزدیکی شهر مرودشت و حدود ۶ کیلومتری تخت جمشید، یکی از شگفت‌انگیزترین محوطه‌های تاریخی ایران است که ترکیبی از آرامگاه‌های شاهان هخامنشی و نقش‌برجسته‌های دوره ساسانی را در دل کوه حکاکی کرده است. این مکان به‌حق لقب «گالری سنگی شاهان» را یدک می‌کشد.
موقعیت جغرافیایی و اهمیت تاریخی
این مجموعه باستانی در استان فارس قرار دارد و تاریخ ایران اهمیت زیادی برای آن قائل است. سازندگان نقش رستم نه تنها آرامگاه چهار پادشاه هخامنشی را در دل کوه تراشیده‌اند، بلکه صحنه‌های مهمی از قدرت‌نمایی و پیروزی‌های شاهان ساسانی را نیز خلق کرده‌اند.
آرامگاه‌های هخامنشی
چهار آرامگاه عظیم و صلیبی‌شکل که در دل صخره تراشیده شده‌اند، متعلق به داریوش بزرگ، خشایارشا، اردشیر اول و داریوش دوم هستند. هر یک از این آرامگاه‌ها با نقوش و کتیبه‌های منحصر به فرد، روایتگر شکوه و عظمت امپراتوری هخامنشی است.
نقش‌برجسته‌های ساسانی
در پایین آرامگاه‌ها، نقش‌برجسته‌های بزرگی از دوره ساسانی به چشم می‌خورند که صحنه‌های تاج‌گذاری شاهان و پیروزی بر دشمنان را نمایش می‌دهند. مشهورترین آن‌ها، نقش تاج‌گذاری اردشیر بابکان و صحنه پیروزی شاپور اول بر والرین است.
کعبه زرتشت
در مرکز محوطه، بنایی چهارگوش و سنگی به نام «کعبه زرتشت» قرار دارد که کاربری دقیق آن همچنان در هاله‌ای از ابهام است. برخی آن را خزانه مقدس، محل نگهداری اسناد مهم یا آتشکده دانسته‌اند.
معماری و تکنیک حکاکی
مهارت شگفت‌انگیز سنگ‌تراشان هخامنشی و ساسانی در ایجاد این آثار، نشان‌دهنده پیشرفت تکنیکی و هنری ایرانیان باستان است. تراشیدن صخره‌های عظیم و ایجاد جزئیات دقیق در ارتفاع زیاد، کاری فوق‌العاده دشوار بوده است.
نقش رستم در ثبت جهانی
اگرچه یونسکو نقش رستم را به طور مستقل در فهرست میراث جهانی ثبت نکرده، اما پژوهشگران و گردشگران سراسر جهان ارزش آن را می‌شناسند و سازمان میراث فرهنگی ایران با دقت از آن محافظت می‌کند.
بهترین زمان بازدید
بهار و پاییز بهترین فصل‌های بازدید از نقش رستم هستند، زیرا هوای منطقه معتدل‌تر و چشم‌انداز اطراف زیباتر است. صبح زود نیز زمان مناسبی برای عکاسی بدون ازدحام گردشگران است.
نتیجه‌گیری
نقش رستم تنها یک محوطه باستانی نیست؛ بلکه با سنگ‌های حکاکی‌شده‌اش تاریخ باشکوه ایران را روایت می‌کند و پیوند میان دو سلسله بزرگ هخامنشی و ساسانی را در دل یک کوه به نمایش می‌گذارد.
همچنین بخوانید: دریاچه گهر؛ زمردی در قلب زاگرس و نگین گردشگری لرستان
